ANADOLU'NUN VE SEVGİNİN DİLİ TAHTACILAR

     

     Etnik kimliği ile Türkmen, dinsel kimliği ile Alevi olan Tahtacılar bugün sahip olduğumuz bilgilere göre Ortaasya'dan gelip Anadolu'ya yerleşen Oğuz Boylarının en eskilerinden biridir. Kültürleri, yaşayışları, müzikleri, samahları, anlatıları ve geleneklerinde temel değer önce "insan ve doğa sevgisi" olmak üzere, Türkmenlik ve Türkçedir. Bu nedenle Onlar "Türkçeyi en iyi koruyan ve yaşatan topluluk" olarak anılırlar. 

     Bazı geleneklerinde antik dönemin izleri görülür ancak binlerce yıldır dağlarda ve egemen kültür etkisinden uzak yaşadıkları için dilde ve sözlü kültürde Arapça - Farsça etkisinden uzak kalmışlar, günlük dilinden duasına, samahından nefesine kadar bütün sözlü anlatılarını öz Türkçe ile yapmışlardır. Dualarına "Gülbenk" ya da "Hayırlı" denir ve günlük dille ifade edildiği için herkes tarafından anlaşılıp onaylanır, yaşanır. Örneğin sofralar kurulduktan sonra "Destur Gülbengi" denen kısa bir dua, lokmalar yendikten sonra da: 

     "Bismişah, Allah Allah. Nimet-i devlet ziyade ola. Er Hak bereketini vere. Yiyenlere nur ola. Yedirenlere delil ola. Nimet-i Celil, Bereket-i Halil. Artsın eksilmesin, taşsın dökülmesin. Bir nimet-i nur ola. İçtiğimiz tahur ola. Ocaklarımız mamur, gönlümüz pirnur ola. Düşmanlarımız hor ve mahkur ola. Cömert lokma sahibi ve bilcümle bendeğeni Ali resul, cümlenin yüzümüz ak, gönlümüz pak, düşmanlarımız helak ola. Dertlere deva, hastalara şifa, borçlara eda ihsan eyleye. Hz. Hünkâr Hacı Bektaş-ı Veli Efendimizin daim himmetleri, kerametleri, safa nazarları uzakan, yakınan, bahıran, batınan üzerimizde hazır ve nazır ola. Çağırdığımızda destigir olup imdadı rest ola. Üçler, beşler, yediler, onikiler, kırklar, üçyüzatmışaltılar, binbirler, yolundan, dergâhından ayırıp, şaşırıp, düşürmeye. Kutb-i Âlem, Zat-ı tamam, hayat-ı müdam, destigir-i oniki imam. Allah cömert lokma sahiplerinin kurbanlarını kabul eyleye, muratlarını hâsıl eyleye. Gerçek erenler, evliyalar demine Hu diyelim Hu, Mümin-e YA ALİ." diye dua edilir.

    Tahtacı ozanlarından Âşık Mehmet Civaroğlu bu Türkçe sevdasını şöyle dile getirir:

Sayın hocam bana sual sorarsan,
Arapça anlamam Türkçe sor bana.
İnançlarım için gönlüm kırarsın,
Fesattan usandım, sevgi ver bana.

Neslin Türk soyundan lisanın Arap,
Mekke Medine'de Necef'te durak,
Allah bir Muhammed Ali dersen Hak,
Bunu görmez hala dersin "kör" bana.

Kuran doğru söyler yanlış gitmedim,
Doğa yol gösterdi gezdim yitmedim.
Beş vakit kırk rekât inkâr etmedim,
Bunu göremeyen olmaz yar bana.

Âşık Mehmet serin eser havası,
Toroslar Gökbel'e uzar yaylası.
Âşık da kelamı söyler böylesi,
Sevgi kılavuzum, erkân sır bana. 

(Şiir tarafımdan düzenlenmiştir.) 

     Bu nedenle okumaya, öğrenmeye, bilime ve uygarlığa aşinadırlar. Okuma oranının yüksek olması onların dünyaya bakışları yanında duruşlarını da belirler. Hemen bütün insanların bildiği ve yinelediği ünlü sözdür: "Aleviler Türkiye'nin Batıya bakan yüzü, demokrasinin ve laikliğin sigortasıdır." 

     Sadece dilde değil yaşamın her alanında sevginin bütün hallerini yaşar, yaşatır Tahtacılar. Dedik ya insan ve doğa sevgisini kendine rehber eder, yaşamın bütününe bu pencereden bakar diye. Bu inancı evrenin bütününden başlayarak Hz. Ali ve Ehli Beyt'ten Atatürk'e, Hacı Bektaş'tan Abdal Musa'ya doğaya yararlı hizmetlerde bulunmuş, bulunan ve bulunacak olan her canlıda somutlaştırabiliriz. Bütün varlıklara gösterdikleri sevgi ve özen yaşama bakışlarının da resmidir.

 

     Onbinlerce yıldır gerek egemen otorite, gerekse karşıt düşüncedeki insanlar tarafından sayısız haksızlık ve kıyımlara uğramalarına rağmen hiçbir zaman aynı dille yanıt vermemeleri, taş atana gül atmaları onların engin hoşgörü ve umudundan başka hiçbir şeyle açıklanamaz.

    

     Onlar insanlığa kavgadan, savaştan, cana kıymadan tamamen uzaklaşıp kendilerine bunlardan yalıtılmış bir dünya kurmuşlar, yerleşik düzene geçip insan içine karıştıkları 1950'lere kadar hiçbir sorunlarını devletin mahkemelerine taşımadan kendi içlerinde, uzlaşmacı yöntemlerle çözmüşlerdir. Bu nedenle Anadolu'nun dost canlısı, barışsever, güzel bir rengidirler. 

     Yüzyıllardır egemen, yanlı kültüre itibar etmeden kendi değerleriyle bağımsız yaşamaları adeta Mustafa Kemal'in "Özgürlük ve bağımsızlık benim karakterimdir" sözüne kaynaklık eder gibidir. Onlar asıl savaşın insanlığa hizmet etmede yapılmasının gereğine inanırlar. 

Göremiyor isem gerçek varlığı,
Sünniysem, Aleviysem ne çıkar.   
Sanat edindiysem sahtekârlığı,     
Sünniysem, Aleviysem ne çıkar?

İnsanlık giderken hep ileriye, 
Bizler inadına kaldık geriye,
Gelmedikçe cehaletten beriye,
Sünniysem, Aleviysem ne çıkar?

Kemaletten hidayetim olmazsa,
Marifet suyundan kabım dolmazsa,
Benden insanlığa eser kalmazsa,
Sünniysem, Aleviysem ne çıkar? 

Gayet inatçıysam gayet zorbalı,   
Gündüz tespihliysem, gece kavgalı,         
Olmadıkça insanlığa faydalı,         
Sünniysem, Aleviysem ne çıkar. 

DAİMİ'yim nefse galip olmazsam,
İlme fazilete talip olmazsam,
Ele, bele, dile sahip olmazsam
Sünniysem, Aleviysem ne çıkar.

İnsan sevgisi ve saygısı en çok ibadet ettikleri cemlerde hayat bulur. Tahtacılar diğer Alevilerde olduğu gibi ibadetlerinde bir kıbleye dönmek yerine yüzyüze kendi deyimleriyle "cemal cemale" ibadet ederler. Çünkü insan yaradanın yeryüzündeki yansımasıdır. 

Yunus'a sormuşlar;

" - Kâbe'yi mi yıkarsın bir gönülü mü? Demiş ki;

" - Kâbe'yi yıkarım. Çünkü Kâbe Hazeroğlu İbrahim'in inşası bir taş duvar. Gönül ise Hakkın tahtı, Hak gönüle baktı. Her kim ki gönül yıktı, Hakkın tahtını yıktı."  

Hiçbir gönülün yıkılmadığı bir yaşam dileğiyle, sağlıcakla.